Klessebasjes geeft mensen met dementie weer een verhaal

Soms komt REIN een initiatief tegen in de ouderenzorg dat hij een warm hart toedraagt. Klessebasjes is zo’n initiatief. En het mooie is… het is ontwikkeld door één van onze eigen medewerkers. In 2014 kreeg de moeder van Chantal van der Nat – manager backoffice REIN – de diagnose dementie. Hoe verder haar moeder in het ziekteproces kwam, hoe minder gesprek er was. Chantal begon de verbinding met haar moeder te missen en ging op zoek naar een manier om met haar te kunnen communiceren. Zo ontstond Klessebasjes, een reeks puzzel- en prentenboekjes die teruggaan in de tijd en herinneringen en verhalen ophalen bij mensen met dementie.

.

Geleidelijk proces

“In eerste instantie merkten we – haar man en vier dochters – niets aan mama. Ze was altijd opgewekt, zag er goed uit en kon goed mee in gesprekken. Tot we zagen dat ze bepaalde verbanden niet meer kon leggen en de samenhang ontbrak. En als ze weer eens scherp uit de hoek kwam, een goede grap maakte of een wijze opmerking of moederlijk advies had, twijfelde ik soms aan de diagnose. Nu bijna tien jaar later, weet ik wel beter. Het is een geleidelijk proces, de ziekte dementie sluipt erin.”

Ongemakkelijke stiltes

Het contact bleef in eerste instantie goed. “Mijn moeder had nog een verhaal en stelde ook vragen. Helaas werd dat steeds minder. Als ik haar ’s woensdags ophaalde voor het eten, bloedde het gesprek dood. Als ik vertelde over wat ik die dag had meegemaakt, kwamen er geen vragen terug en vielen we stil. Stiltes die vooral voor mij ongemakkelijk voelde. Als ik het gesprek niet gaande hield, hadden we geen praat meer. Daarom ben ik gaan kijken naar wat ze nog kon en leuk vond om te doen. Dat bleek puzzelen te zijn… kruiswoordraadsels, Zweedse puzzels en woordzoekers gingen toen nog erg goed. De hele week verzamelde ik puzzeltjes uit kranten en bladen, die we dan samen maakten. Het werd de lijm die ons verbond. En het mooie is… tijdens het puzzelen waren we gelijk aan elkaar. Haar ziekte dementie deed niet mee. Sterker nog, die stond buitenspel. Vaak wist ze meer en was ze beter dan ik.”

Van puzzelen naar praten

Dat puzzelen bleek een goede gespreksstarter, vooral als er woorden van vroeger in voorkwamen. “Zo kreeg ik het idee om puzzels te creëren die aansluiten bij de belevingswereld van mensen met dementie. Dat begon met het doen van onderzoek. Ik ben met diverse mensen gaan praten… een geriater, een wijkverpleegster, een activiteitenbegeleider, iemand die gespecialiseerd is in het ophalen van herinneringen en aanbieders van materialen voor mensen met dementie. Ik was op het punt dat ik proefexemplaren wilde maken en uittesten en toen kwam corona. Omdat dit testen niet haalbaar was, ben ik het gaan uitproberen met mijn eigen moeder.”

Extra dimensie

“Het bleek te werken! Ik had een woordzoeker gemaakt met Nederlandse artiesten uit de jaren ’50 en ’60 en een lijstje in Spotify met muziek van die artiesten. We losten de puzzel op en zongen de liedjes mee. En… er kwam een gesprek op gang. Mama vertelde van wie ze vroeger fan was, van welke muziek ze hield en op welke nummers ze danste. Zo kreeg de puzzel een extra dimensie. Ik heb de stoute schoenen aangetrokken en ben er vol voor gegaan… op 3 november 2020 – op de tachtigste verjaardag van mijn moeder – heb ik Klessebasjes gelanceerd. Een verbastering van het woord ‘klessebessen’ en ‘Seba’… de naam van moeder.”

Klessebasjes

Het assortiment van Klessebasjes bestaat uit puzzel- en prentenboekjes en praatplaten. Alle producten gaan terug naar het verleden en bevatten tips, herkenbare onderwerpen, woorden, afbeeldingen van en persoonlijk vragen over vroeger. Ontstaat er geen gesprek, dan is het leuk om gezellig samen bezig te zijn. Lukt het puzzelen niet meer zo goed, dan biedt Klessebasjes volop aanknopingspunten voor een gesprekje of herinnering. Zo zijn de producten dus op verschillende manieren in te zetten.

De boekjes en platen zijn er voor particulieren en voor zorginstellingen, activiteitenbegeleiding en dagbesteding. “Ik krijg veel leuke reacties”, zegt Chantal. “Mensen laten me weten dat ze blij worden van de boekjes, dat ze ontspanning bieden en dat ze weer leuke gesprekken hebben met hun vader of moeder. Vanuit de zorg krijg ik terug dat iedereen meedoet met Klessebasjes, ook de mensen die meer teruggetrokken of stiller zijn. Dat is zo waardevol. Het stimuleert me om meer nieuwe dingen te creëren. Voor iedereen met dementie, met mijn eigen moeder als inspiratiebron.”

Meer informatie op www.klessebasjes.nl.
Wil je als aangesloten organisatie of gebruiker van REIN iets met 10% korting bestellen? Gebruik dan de couponcode: kb-rein